اغلب دانش آموزان، دانشجویان و علاقه‌مندان آموزشی از مربیان و استادان خود بارها پرسش می کنند که چگونه مطالعه کنیم تا مطالب را بهتر در ذهن سازماندهی کنیم؟ صبح زود مطالعه کنیم یا شب هنگام؟ با صدای بلند مطالعه کنیم یا به آهستگی مطالب را مرور کنیم؟ پیشکسوتان فرهنگی نیز با توجه به تجربیات و روش‌های علمی شیوه‌هایی را توصیه می کنند.
مطلب زیر از کتاب زمینه روانشناسی "هیلگارد" تهیه شده که می تواند پاسخگوی برخی از پرسش‌های مربوط به شیوه‌های مطالعاتی باشد. 
(مرور اجمالی):مرحلهPreview
در اولین گام مطالعه، مروری اجمالی بر کل مطالب مورد مطالعه کنید تا از موضوعهای اصلی آن تصوری پیدا کنید. این کار را می توان با خواندن رئوس مطالب و سپس گفتارهای اصلی و تصاویر و عکس‌های آن انجام داد.
مهمترین جنبه مرحله مرور اجمالی این است که می توان خلاصه مطالب را در پایان هر فصل به دقت خواند و در مورد هر یک از نکاتی که در این خلاصه آمده است تامل کرد. خواه نا خواه به ذهنتان خطور می کند که باید پس از خواندن مطالب جواب را پیدا کرده باشید و دستاورد این مرحله، به دست آوردن دید کلی نسبت به عناوین فصلها و نحوه سازماندهی آنهاست.
Question(پرسش کردن):مرحله
عناوین اصلی مطالب را به یک یا چند پرسش تبدیل کنید؛ پرسش‌هایی که با خواندن آن گفتارها، به پاسخ آنها دست می یابید. باید از خود بپرسید: " مطالب عمده ای که مولف می خواهد در این گفتار بیان کند، چیست؟ "
Read (خواندن):مرحله
در این مرحله، گفتار مورد نظر را با دقت به معنای آن بخوانید و بکوشید جواب پرسش‌هایی را که در مرحله Q مطرح کرده بودید بیابید، لذا باید در مورد آنچه که در دست مطالعه دارید تامل کنید و آن را به مطالب دیگری که می دانید ارتباط دهید. پس می توان واژه‌ها یا عبارات کلیدی را در متن علامت زد. اصولا می بایست 10 الی 15 درصد متن را علامت زد زیرا در این مرحله، هدف این است که واژه‌ها یا مطالب اصلی متن مشخص شود تا بعد بتوانید آنها را مرور کنید. تا وقتی تمام گفتار و مطالب کلیدی آن را نخوانده‌اید یادداشت بر ندارید این کار کمک می کند اهمیت نسبی هر نکته را دریابید
(تلقین و تکرار): مرحله Self-recitation
پس از به پایان رساندن مطالعه مطالب بکوشید تا نکات عمده آن را به یاد آورید و اطلاعاتی را که در آن مطرح شده است از حفظ بیان کنید، درس پس دادن به خود، روش بسیار موثری برای تثبیت مطالب در حافظه است. مطالب را به زبان خودتان بیان کنید و اطلاعات مطرح شده را از حفظ بگویید. در نبود افراد بهتر است با صدای بلند این کار را انجام دهید اما اگر افراد دیگری هم حضور دارند می توانید این کار را در ذهنتان انجام دهید. مطلب را با متن مقابله کنید تا مطمئن شوید که آنها را درست و کامل به یاد آورده‌اید. با تکرار یا از برکردن مطالب، متوجه می شوید که چه چیزهایی را به خاطر نسپرده‌اید. این کار به شما کمک می کند تا اطلاعات را در ذهن خود سازماندهی کنید. پس از آنکه گفتار اولی به پایان رسید می توانید به گفتار بعدی بپردازید و باز هم مراحل S.R.Q را در مورد آن به کار بندید. همین روش را تا پایان گفتارهای یک فصل اعمال کنید.
(آزمون):مرحله Test
پس از پایان مطالعه یک فصل، باید از خودتان امتحان بگیرید و کل مطالب فصل را مرور کنید. بنابراین یادداشت‌های خود را دوره کنید و ببینید که آیا نکات اصلی را به یاد می آورید یا نه؟ بکوشید تا دریابید که مطالب مختلف فصلها چه ارتباطی با هم دارند؟ در مرحله T ، ممکن است برای یافتن مطالب و نکات کلیدی به کل فصل مراجعه کنید و در این مرحله باید خلاصه فصلها را بخوانید، همچنین به هر مدخلی جزئیات بیشتری بیفزائید. مرحله T را نباید به شب امتحان موکول کرد، بهترین زمان برای اولین مرور هر فصل، بلافاصله پس از خواندن آن است.
پژوهشهای انجام شده نشان می دهد که روش (PQRST) بسیار مفید بوده است، به گونه ای که بر روخوانی ساده مطالب فصل، از ابتدا تا انتها ارجحیت دارد، مرحله تلقین و تکرار در این روش بسیار مهم است. به جای چند بار خواندن مطالب بخش عمده زمان مطالعه را برای حفظ کردن فعالانه مطالب صرف کنید.
بر اساس پژوهشهای انجام شده، خواندن دقیق خلاصه مطالب هر فصل، پیش از خواندن آن، بهره وری مطالعه را بسیار بیشتر می کند. خواندن خلاصه هر فصل سبب می شود که کل مطالب آن در ذهن سازماندهی شود. حتی اگر نخواهید از تمام مراحل روش (PQRST) پیروی کنید خوب است به اهمیت تلقین و تکرار و خواندن خلاصه مطلب فصل برای ورود به مطلب توجه خاصی مبذول کنید.
منبع : هیلگارد ،ارنست روبیکوت؛ زمینه ی روانشناسی هیلگارد ؛محمد نقی برهانی ، تهران ، انتشارات خانه کتاب ،(1386)
توصیه هایی به معلمان عزیز در جهت کاهش اضطراب امتحان
(معلمان محترم حتما روی ادامه ی مطلب کلیک کنید )
1 ـ جلسه امتحان دادگاه حسابرسی نیست و امتحان انتقام نیست .
2 ـ قبل از شروع امتحانات به دانش آموزان اطمینان بدهید و آنها را از امتحان نترسانید.
3 ـ به دانش آموزان بگویید که سؤالات از کتاب درسی آنهاست و آنها فقط با مطالعه کتابهای درسی خود به راحتی می توانند به سؤالات پاسخ دهند.
4 ـ قبل از امتحانات اصلی از امتحانات مستمر و خود آزمایی به منظور آشناکردن دانش آموزان با سؤالات و نحوه امتحان استفاده گردد.
5 - از ایجاد رقابت ناسالم در میان دانش آموزان اجتناب شود.
6 ـ هدف امتحان باید ارزیابی دانسته های دانش آموزان باشد، نه ندانسته های آنان .
7 ـ از انتظار و توقع بیش از حد در طرح سؤالات امتحان، اجتناب نمایید .
8 ـ در طرح سؤال، اصول سنجش و اندازه گیری خصوصاً سطح دشواری سؤالات را رعایت نمائید.
9 ـ در ارزشیابی میزان یادگیری دانش آموزان، نباید فقط نمره امتحان را ملاک و معیار قرارداد و از دیگر شیوه های ارزشیابی نیز استفاده کنید و سعی نمایید سؤالات دشوار را در شماره های آخر قرار دهید.
10 ـ در جلسه امتحان، خود معلّم حتماً حضور داشته باشد و با جملات اطمینان بخش دانش آموزان را آرام نماید.
11 ـ معلّم در حین برگزاری امتحان با همکاران دیگر صحبت نکند .
12 ـ معلّم تا حد امکان سعی کند بالای سر دانش آموزان زیاد توقف نکند .
13ـ اگر معلّمان مشاهده کردندکه دانشآموزی جواب را اشتباه نوشته، او را سرزنش نکنند.
14 ـ از برخورد شدید بادانش آموزان خاطی اجتناب شود .
15 ـ معلم با تبسم و بیان مطلبی نشاط انگیز، تنش های احتمالی دانش آموزان را کاهش دهد.
16ـ در ابتدای جلسه امتحان راهنمایی و توضیح کافی پیرامون آن آزمون داده شود و در حین جلسه از توضیح اضافی که موجب حواس پرتی دانش آموزان می شود اجتناب شود.
17 ـ سؤالات امتحانی , خوانا و از کیفیت بالا و مناسب برخوردار باشد .
18 ـ با دانش آموزان در حین انجام امتحان گفتگو نشود .
19 ـ درصورت نیاز, پیش نویس در اختیار دانش آموزان قرار داده شود.
نوشته شده توسط ایرج مختارنیا در دوشنبه 88/3/4 و ساعت 11:52 عصر | نظرات دیگران()
